Bir Sinema Psikopatının Listesi: Çocuğun Bakışı

Bakışmaların, karşılaşan yüzlerin ifadesini aktarabilme gücüne sahip filmlerden bir liste de olabilirdi bu rahatlıkla. Neden “çocuğun bakışı”? Sivas’taki çocuk Aslan’ın bakışı geldi aklıma ilk olarak. “Büyükler”in dünyasına, erkek meclisine adım atma hırsıyla, görülüp sayılma tutkusuyla dolu bir bakış onunki. Bakışındaki kavgacılık sırf bir şeyin parçası olma dürtüsünden değil, aynı zamanda kendi dünyasının sınırlarını belirleme isteğinden. Dünyaya dahil olmakla kendi arzusunun hâkimi olmak arasında debelenip duruyor Aslan. Böyle bir gerilim hattı içinde her şeye kafa tutmak ve boyun eğmek arasında gidip geliyor. Köpek dövüşüne sokmaya kıyamadığı ama bir yandan da dövüştürerek birlikte herkesi yenmeyi arzuladığı köpek Sivas’la bakışıyor en çok Aslan. Hiyerarşideki yeri itibariyle Sivas da bir nevi çocuk.

“Çocuğun bakışı” fikriyle yan yana gelen bu on filmin tümünde böylesine güçlü bir karşılıklı bakışma, gerilim hattı yok muhtemelen. Duygusal hafızam beni yanıltmıyorsa, bu filmlerin hepsinde, filmin yaygın hissiyatını aşan bir bakış var, belki anlık, belki benim o yüze kondurduğum, öyle ya da böyle ilk izleyişimden bu yana zihnimde asılı kalmış olan. Kış Uykusu’nda “ev sahibi”ne taş atan çocuğun sınıfsal öfkesinden Teneke Trampet’in Oskar’ının tüm insanlık tarihine dehşetle bakar gibi kocaman açılan gözlerine; Leon’da burnu kanarken hatırladığım Mathilda’nın, hayatından şefkati çıkarmış tüm insan yığınlarından öç almaya yemin eder gibi duran kırılgan intikamcı bakışına; Yi Yi’de genişçe bir duygu paletini dahil edebilmek için meraklı, hevesli boş bir levha gibi dünyaya gözlerini diken küçük çocuğa uzanan bir hat. Çocukların bakışlarına dair cümleler kurarak sinema tarihinin duygu havuzunda 10×100 metre ilerlemek mümkün bu hat üzerinde.

Çocuğun Bakışı

1. Mouchette 1967
YÖN: ROBERT BRESSON
2. Alice Kentlerde (Alice in den Städten, 1974)
YÖN: WIM WENDERS
3. Teneke Trampet (Die Blechtrommel, 1979)
YÖN: VOLKER SCHLÖNDORFF
4. Gel ve Gör (Idi i Smotri, 1985 )
YÖN: ELEM KLIMOV
5. Sevginin Gücü (Léon, 1994)
YÖN: LUC BESSON
6. Bir, İki (Yi Yi, 2000)
YÖN: EDWARD YANG
7. İşte İngiltere Bu (This Is England, 2006)
YÖN: SHANE MEADOWS
8. Gir Kanıma (Låt den Rätte Komma In, 2008)
YÖN: TOMAS ALFREDSON
9. Kış Uykusu (2014)
YÖN: NURİ BİLGE CEYLAN
10. Sivas (2014)
YÖN: KAAN MÜJDECİ