Toplayıcılar

Agnès Varda’nın Toplayıcılar’ı (Les glaneurs et la glaneuse, 2000) “toplayıcı” (glaneur) kelimesinin etimolojisini araştırarak başlıyor. Toplamak ne demektir? Kimler toplama ihtiyacı hisseder? Varda, toplayıcı kelimesini neoliberal tüketim çağının bir parçası olarak tanımlıyor. Sözlüklerle başladığı işi kamerasıyla tamamlıyor. Endüstriyel makinelerin ardında bıraktığı yarısı işe yaramaz patatesleri toplayıp evine aş edenler; şehirlerde çöplerden bulduklarıyla hayat kuranlar; kullanılmayan eski tip buzdolaplarını güncel sanat nesnesine dönüştürenler… Modern toplumların “artık”la imtihanı…

Varda, “artık”ları toplayanların izini sürerken Fransa’nın “görünmez” insanlarının da portresini çıkarıyor. Bunu yaparken, kendi bakışının, kendi sınıfsal konumunun da işin içinde olduğunu her zaman hatırlatıyor. Filmin orijinal adının “Toplayıcılar ve Toplayan (kadın)” olması boşuna değil. Bir sahnede patates toplayıcılarını takip edip onları kameraya çeken Varda, bir sonraki sahnede müzeye gidip, patates toplayıcılarını resmeden bir tablo hakkında konuşuyor. Böylece, patates toplayıcılarına “bakan” Varda ile müzedeki tabloya bakan Varda arasındaki benzerliğe işaret ediyor belki de.