‘Ev Filmleri’nde Saklı Tarih
MoMA’nın ‘Özel Yaşamlar Kamusal Alanlar’ sergisinin bir uzantısı olarak hazırlanan kısa film, 8mm ve 16 mm amatör film kameralarıyla kaydedilmiş ‘ev filmleri’nin kültürel mirasa katkısını gözler önüne seriyor.
Dijital platformlar 20. yüzyılda görüntüye ve sinemaya dair birçok koşulu değiştirmeden önce, film makarası, hareketi ‘yakalama’ girişimlerinin nüvesini oluşturuyordu. Bu tarihin büyük bir kısmı, 8mm ve 16mm amatör kameralarla çekilmiş ‘ev filmleri’nde saklı. Museum of Modern Art (MoMA), kültürel miras bağlamında büyük önem taşıyan ancak çoğu kez sağlıklı şekilde korunamayan bu ihmal edilmiş nostaljik nüvelerle ilgili farkındalık yaratmak ve ‘ev filmi’ kültürüne yönelik algıyı değiştirmek amacıyla yeni bir girişimde bulundu.
Bu girişim kapsamında, eski ev filmlerini övgüyle anan kısa bir film hazırlandı. Film arşivcileri ve küratörleri Ron Magliozzi, Brittany Shaw, Ashley Swinnerton ve Katie Trainor’ın ortak çalışması olan kısa film, amatör film ve video kayıtlarının bir araya getirilerek muhafaza edilmesini onurlandırarak, bu yapımların barındırdığı tarihi ve kültürü gözler önüne seriyor. Verilmek istenen mesaj belli: Sinema kültürünün korunması, yalnızca ticari filmlerle sınırlı olmamalı.
Bu mesajın altını çizen belki de en iyi örneklerden biri, ‘Zapruder Filmi’. John F. Kennedy suikasti soruşturmalarında en kritik kanıtlardan biri haline gelen ve suikasti ‘kazara’ kaydetmiş olan bu film, Abraham Zapruder tarafından 22 Kasım 1963’te, 8mm bir ev kamerasıyla çekilmişti. Nickolas Muray’in, Frida Kahlo ve Diego Rivera’yı 16 mm kamerayla kaydettiği meşhur renkli görüntüler ya da 1939-1940 New York Dünya Fuarı’nın görüntüleri… Tarihe bakışımız, unutulmuş köşelerden çıkarılan neşeli, kusurlu, aydınlatıcı ve kimi zaman da ‘kazara’ sanat yapan değerli amatörlükler olmadan ne kadar farklı olurdu.
Teknolojinin bize bahşettiği yüksek çözünürlüklü kameralar ve video kaydı yapabilen akıllı telefonlar ev filmi yapımını çok daha kolay bir hâle getirmiş olsa da, bu görüntüleri korumak ve arşivlemek hâlâ ayrı bir çaba gerektiriyor. Bugünün ‘öylesine’ kanıtlarının bundan belki de bir asır sonra kültüre ve yaşantıya dair büyük ipuçları haline geleceğini tahayyül edebilmek ve tüm bunları erişilebilir şekilde muhafaza etmek ise, sistemli hale getirilmesi gereken bir uğraş.
MoMA’nın hazırladığı How to See Home Movies isimli kısa film, sinemanın amatör filmlerle ve ev filmleriyle kurduğu bağa ışık tutuyor. Müzenin ‘Özel Yaşamlar Kamusal Alanlar’ (Private Lives Public Spaces) sergisinin bir uzantısı olan How to See Home Movies prömiyeri ile birlikte MoMA, insanları #MuseumFromHome etiketiyle bu girişimin bir parçası olmaya davet ediyor. En iyi ev filmlerinden bazılarının müzenin Instagram sayfasında paylaşılması planlanıyor. Sergide yer alan kısa filmlerden dokuz tanesi, şu adreste izlenebilir:
