Documentarist 17. İstanbul Belgesel Günleri
8-13 Haziran
Türkiye’de belgesel alanında yapılan en önemli etkinliklerden birisi olma özelliği taşıyan Documentarist İstanbul Belgesel Günleri 8-13 Haziran’da kapılarını 17’nci kez açıyor. Her zaman olduğu gibi belgesel sinemanın güncel örneklerini bir araya getiren Documentarist programında bu yıl 70’ten fazla film yer alıyor. Bunların büyük bir kısmını ise ‘Türkiye Panorama’ bölümü oluşturuyor. Son iki yılda yapılmış belgesellerden bir seçki sunan programda bu yıl 28 belgesel seyirciyle buluşuyor. Altyazı Fasikül’ün, Türkiye’den sinemacı ve sanatçıların sansür ve otosansür mefhumları üzerine düşündüğü altı videodan oluşan Görünür Görünmez: Bir (Oto)Sansür Antolojisi‘nin (2024) Türkiye prömiyerine ev sahipliği yapacak festivalde Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile görevinden alınan bir doktorla bir öğretmenin hikâyesini anlatan Nejla Demirci imzalı Kanun Hükmü (2023), İstanbul Film Festivali’nin Ulusal Kısa Film Yarışması’nda Mansiyon ödülü kazanan Şirin Bahar Demirel imzalı Zarafet ve Şiddet Arasında (2023), beş tutukludan ikisinin sinemacı olduğu Gezi davasında ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkûm edilen Osman Kavala’nın kurucusu olduğu Anadolu Kültür’ün 20 yılda yaptıklarını ona emek verenler aracılığıyla aktaran Mert Kaya imzalı Nehre Su Taşımak: 20. Yılında Anadolu Kültür (2024), Mardin’e bağlı Dargeçit’te oğulları ve kardeşleri devlet güçlerinin elinde kaybolan ailelerin 1995’ten bugüne adalet mücadelesini takip eden ve 43. İstanbul Film Festivali’nde En İyi Belgesel seçilen Berke Baş imzalı Dargeçit (2024) ve İzmir’den Kudüs’e, Amsterdam’dan Kahire’ye takipçi edinmiş Yahudi bir haham olan Sabetay Sevi’nin hikâyesi üzerinden hafıza, resmî tarihin dışladıkları ve dolaşımdaki şehir efsaneleri üzerine düşünen Aylin Kuryel ve Raşel Meseri imzalı Şehir ve Mesih (2024) gibi belgeseller dikkat çekiyor. ‘Türkiye Panorama’ bölümündeki filmlerden bir seçki 8-11 Haziran arasında festivale ev sahipliği yapan mekânlardan Pera Müzesi Oditoryumu’nda ücretsiz izlenebilecek.
‘3×3’
Documentarist’in üç belgeselciyi üç filmiyle tanıtmayı amaçlayan ‘3×3’ bölümünün bu yılki konukları Fransa’dan Jean-Gabriel Périot, Avusturya’dan Hubert Sauper ve Letonya’dan Laila Pakalnina. Périot, tarihçi ve filozof Didier Eribon’un otobiyografik romanından serbest uyarlama filmi Reims’e Dönüş (Kesitler) (Returning to Reims (Fragments), 2021)) başta olmak üzere 200.000 Hayalet (Nijuman no Borei – 200.000 Fantômes, 2006), Bir Alman Gençliği (Un Jeunesse Allemande, 2015) ve Karanlıkla Yüzleşme (Affronter L’obscurité, 2023) filmleriyle festivalde olacak. Sauper’ın En İyi Belgesel dalında Oscar’a aday gösterilen Darwin’in Kâbusu‘yla (Darwin’s Nightmare, 2004) birlikte Biz Dostuz (We Come As Friends, 2014) ve Epicentro (2020) filmleri festival kapsamında görülebilecek. Pakalnina’nın ise petrolden bir plastik kaşığa giden süreci takip ettiği diyalogsuz belgeseli Kaşık (Spoon, 2019) dâhil yedi filmi seyirciyle buluşacak. Toplamda 14 filmin gösterileceği ‘3×3’ bölümüne konuk üç yönetmen de festivale bizzat katılacak ve sinema alanındaki tecrübelerini anlatacakları birer sinema dersi verecek.
Nosh van der Lely, Johan van der Keuken, Agnieszka Zwiefka…
Kırk yıla yayılan sinema kariyeri boyunca elliden fazla belgesele imza atmasının yanı sıra pek çok kitabı kaleme alan Johan van der Keuken, festivalin ‘Ustaya Saygı’ bölümünde hatırlanıyor. 2001 yılında hayata veda eden Keuken’in filmlerinden bir seçki, 2014 yılında yedincisi düzenlenen Documentarist İstanbul Belgesel Günleri’nde seyirciye sunulmuştu. Festival ilk toplu gösterimin onuncu yılında, yeni bir Keuken seçkisine ev sahipliği yaparken gösterimlere ek olarak yönetmen üzerine bir söyleşi de gerçekleştirilecek. Seçkide Kör Çocuk (Blind Kind, 1964), Kedi (De Poes, 1968), Filistinliler (De Palestijnen, 1975), İntiba (Face Value, 1991), Sınır Aşan Çalgılar (Bewogen Koper, 1993), Altıgen: Hayvan Hareketi Üzerine (Hexagon: On Animal Locomotion, 1994) ve Amsterdam Afterbeat (1997) olmak üzere Keuken’in imzasını taşıyan yedi filmi izlenebilecek.
Documentarist on yılı aşkın süredir Johan van der Keuken adına festivalde ilk ya da ikinci filmiyle yer alan bir belgeselciye Yeni Yetenek Ödülü veriyor. Ödül jürisi bu yıl Ceylan Özgün Özçelik, N. Buket Cengiz ve Ekin İlkbağ’dan oluşuyor. İlk kez geçen sene verilmeye başlanan Kurgu, Görüntü ve Ses Tasarımı Ödülleri’nin Kurgucular Dayanışması önerileriyle oluşturulan bu yılki jürisinde ise Koray Kesik, Özlem Sarıyıldız ve Murat Şenürkmez görev alıyor.
Festivalin bu yılki Onur konuğu Nosh van der Lely. Keuken’in uzun dönem çalışma arkadaşı ve sesçisi olan Nosh van der Lely, ilk kez festivale katılacak ve Türkiye’de bugüne kadar Keuken adına verilen Yetenek Ödülü kazanmış yönetmenlerle bir araya gelecek.
Uluslararası Panorama ve Diğer Bölümler
Documentarist’in bir diğer konuğu, Agnieszka Zwiefka ise festivalin ‘Uluslararası Panorama’ seçkisinde yer alan Vika! (2023) filminin yönetmeni. Vika!‘nın yanı sıra Berlinale’de büyük ödül Altın Ayı’ya layık bulunan Mati Diop imzalı Dahomey (2024) filminin dikkat çektiği programda Mohanad Yaqubi imzalı R21 veya Dayanışmayı Hatırlamak (R21 AKA Restoring Solidarity, 2022), Alisa Kovalenko imzalı Yok Olmayacağız (My Ne Zgasnemo, 2023), Julia Gutweniger ve Florian Kofler imzalı Deniz Manzaralı (Vista Mare, 2023), Kumjana Novakova imzalı Akıl Tutulması (Silence of Reason, 2023), Nafis Fathollahzadeh imzalı Habur (Khabur, 2023) ve Ximena Pereira imzalı Kırık Tanrıça (La Diosa Quebrada, 2024) filmleri de yer alıyor.
‘Canlandırma Belgeseller’ seçkisinde altı belgeseli seyirciyle buluşturan festival, ekolojik sıkıntıları konu alan belgeselleri ise ‘Başka Dünya Yok’ bölümünde bir araya getiriyor. Bu bölümde gösterilecek olan belgeseller, daha sonra Türkiye genelinde birçok kenti dolaşacak. Festivalde Türkiye’deki çevre örgütü temsilcileri, aktivistler ve uzmanların katılımıyla ‘Çevre Forumu ile Ekokırıma Tanıklık Etmek’ başlıklı forum da düzenlenecek.
Gösterimlere bir dizi etkinliğin eşlik ettiği Documentarist’te Susma Bitsin Platformu’yla birlikte hayata geçirilen ‘Sinema Sektöründe Cinsel Şiddetle Mücadele Yöntemleri’ başlık forum dikkat çekiyor. UNDP Avrasya işbirliğiyle düzenlenen ‘Immerse in the World’ adlı, kısa filmlerin izlenebileceği sanal gerçeklik (VR) sergisi de etkinlik programının öne çıkanlarından.
Gösterim ve etkinliklerin Fransız Kültür Merkezi, Metrohan, Aynalı Geçit, Hope Alkazar, Pera Müzesi ve Yapı Kredi Kültür Sanat’ta yapılacağı festivalle ilgili detaylı bilgiye Documentarist’in internet sitesi üzerinden ulaşmak mümkün.
