‘Anadolu Turnesi’nin yönetmenleri Deniz Tortum ve Can Eskinazi ile söyleşi

Venus Music Peace Band’in 2014 yazındaki yolculuğunu takip eden Anadolu Turnesi’nin yönetmenleri Deniz Tortum ve Can Eskinazi çekildiği dönemin ruhunu yansıtan belgeseli anlatıyor.

Venus Music Peace Band (VMPB) üyeleriyle nasıl tanıştınız? Grupla birlikte bir turne belgeseli yapmaya nasıl karar verdiniz?
Deniz Tortum: VMPB’den Cem, liseden beri yakın arkadaşım. O sayede de tüm ekibi birkaç senedir tanıyordum. Grubun minibüsle Anadolu’yu gezerek konserler verme isteği vardı. Ben de o sıralar bir Anadolu rock belgeseli yapmak istiyordum. 60’ların ve 70’lerin müzik ortamlarını araştırıyordum ama görsel materyalin, özellikle film görüntülerinin azlığı, röportaj temelli bir film yapma zorunluluğu çıkaracaktı. Hâl böyle olunca güçlerimizi birleştirelim ve VMPB’in turnesiyle hem bilmediğimiz bir istikamete doğru yol alalım hem de geçmişin ruhunu çağırmaya çalışalım istedik. Ayrıca turnenin 2014 yazında, Gezi’den bir yıl sonra ve ilk defa yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimi arifesinde gerçekleşecek olması, ülke tarihinde bir kırılma noktasına tanıklık etme şansı da doğuruyordu.

Doğaçlama müzik yapan İstanbullu bir rock grubunun Anadolu’nun çeşitli kentlerinde, kamusal alanlarda konserler vermesiyle çeşitli karşılaşmalar yaşanıyor. Yolculuk sırasında bu anlamda karşılaştığınız sürprizler oldu mu?
DT: Çok sevenler ya da tam tersine hiç sevmeyip laf edenler olabilir diye düşünüyorduk ama insanlar grubu ve bu beklenmedik tuhaf konserleri nereye koyacaklarını bilemediğinden olsa gerek, ya şaşkınlıkla, ya mesafeli bir beğeniyle ya da hoşgörülü bir aldırmazlıkla karşıladı. Bu ‘bir yere koyamama’ durumu da filmin güçlü taraflarından birini oluşturdu bizim için.

Sürekli grupla birlikte vakit geçirdiğiniz, en mahrem anlara tanıklık ettiğiniz bir çekim sürecinde karakterlerle mesafenizi ayarlamak açısından nelere dikkat ettiniz?
Can Eskinazi: Bu, özellikle kurgu sürecinde üzerine çok kafa yorduğumuz, çetrefil bir konu. Burada belki filmin oluşum sürecine farklı perspektiflerin etki ettiğinden bahsetmemiz lazım. Turne sürecinin filme çekilmesine onay veren bir müzik grubu var. Bu süreci yöneten ve grupla ahbap olan yönetmen Deniz var. Yönetmen Deniz’in çekim ekibi olarak bir araya getirdiği, grupla çekimden önce tanışıklığı olmayan fakat Deniz’le ahbaplıkları olan Fırat ve Derin var. Filmde Deniz’in çektiği materyal dışında, Fırat ve Derin’in kendi kafalarına göre çektikleri materyaller, hattâ arada VMPB’in eline kameraları alıp kaydettiği görüntüler de var. Ve en son aşamada, projeye çekimlerden sonra kurgucu/yönetmen olarak dahil olan ve Deniz’le samimiyeti, diğerleriyle ise sadece tanışıklığı olan ben varım. Böylece film, olaylara ve insanlara çok farklı yakınlık derecelerinden bakan birçok gözün yan yana gelmesinden, çatışmasından ve üst üste binmesinden oluştu. Bu belgeseli yapma amaçlarımızdan biri de bizim neslimize mensup bir grup ahbabın kendi aralarında neleri nasıl konuştuklarını belgelemek olduğundan, misal bir sarhoşluk ânında ortaya çıkan, belki ayık kafayla izlendiğinde utanılacak ‘saçma sapan’ geyikler bizim için çok değerliydi. Böyle anların karakterlere ya da zamanın ruhuna dair başka şeyler de söylüyor olduğunu hissettik. Bu durumlarda kimseyi zor durumda bırakmayacak bir denge tutturmaya çalıştık, sonra da insanlardan rızalarını aldık.

Film klasik bir yolculuk ve canlı performans belgeseli şeklinde ilerliyor ama bir yandan da mockumentary (sahte belgesel) öğeleri taşıyor olabileceğine dair sorular uyandırıyor izleyicinin aklında. Diyaloglarda, mizahi anlarda, yan karakterlerde kurmaca öğeler de var mı yoksa Anadolu Turnesi saf bir belgesel mi?
DT: Turne esnasında çekilen hiçbir şey önceden planlanmış ya da yazılmış değil. Her ne kadar gördüğümüz olaylar gerçek olsa da kurgu stili dolayısıyla filmde kurmaca estetiğine yaklaşan bölümler var. Filmin haslığını ve gerçekliğini sorgulatan bir stil bizim istediğimiz bir şeydi. Ne de olsa Venus Music Peace Band’in böyle bir turneye hiçbir hazırlık olmadan çıkması, dünyaya çok da gerçekçi bakmayan eyvallahsız ve romantik bir tavır.