Umut Tazeleyen Filmler: Fahrenheit 451
Fahrenheit 451’de herkes bir kitabı ezberliyor. İnsanlar birer kitaba dönüşüyor. O naif sahnelerin her şeye karşın umut veren güçlü bir yanı vardır…
Murat Gülsoy
Bu yazı Altyazı’nın 178. sayısında yayımlanmıştır.
Ray Bradbury’nin romanından François Truffaut tarafından sinemaya uyarlanmış olan Fahrenheit 451’in konusu herkesin malumudur; kitapların yasaklanmış olduğu bir gelecekteyiz, itfaiyeciler yangınları söndürmek yerine bu yasakları çiğneyen insanların evlerine baskınlar düzenleyip buldukları romanları, şiir, öykü ve felsefe kitaplarını yakarak imha etmekte, geniş kitleler ise televizyon yoluyla yayılan yüzeysel popüler kültürün esiri olarak yaşamaktadırlar. Roman 1950’li yılların başında yazılmıştır. Dolayısıyla Nazilerin meydanlarda kitap yakma sahneleri hafızalardadır. Bu yüzden de genellikle romanın/filmin diğer önemli tezi biraz geride kalmış, ‘kitap toplayan polis devleti’ meselesine odaklanılmıştır.
Fahrenheit 451’in dünyasında mutluluğun ancak düşünmemekle elde edileceği anlatılır. Yüksek kültürün reddi, vasatın egemenliğini kurması için ön şarttır. Edebiyat eserleri, felsefe kitapları, modern sanat, insanları huzursuz etmekten başka bir işe yaramazlar. Bu mesele ne yazık ki romanın distopik dünyasıyla sınırlı değildir. 1950’lerde radyo ve televizyonla yaygınlaşan yüzeysellik günümüzde sosyal medyayla başka bir boyut kazanmış, otoriter söylemin ana desteği hâline gelmiştir. Zaman içinde bilginin çoğalması ve yayılması öngörülemez bir seviyeye ulaştı ama buna paralel olarak yalan yanlış bilgiler de bazen maksatlı olarak ama çoğu zaman kendiliğinden, aynı hızla yayılacak mecra bulmuş oldu. Bu paradoksal durumu anlatmak için hakikat-sonrası dönemden söz edilmeye başlandı. İşler her zaman olduğundan daha kötü ve karmaşık görünüyor kısacası.
Fahrenheit 451’in dünyasında içine düştükleri korkunç durumdan kurtulabilmek için direnen bir grup insan vardır. Sayıları azdır, romantik bir düşün içinde gibidirler, hayatın dışına düşmüşlerdir âdeta ama umut veren bir eylem içindedirler. Mademki itfaiyeciler buldukları yerde kitapları yakıyorlar, madem kitaplar 451 derece fahrenheit’ta yanıp kül oluyor, onlar da kitapları yanmayacak bir ortama taşımaya karar veriyorlar; zihinlerinin içine! Herkes bir kitabı ezberliyor. İnsanlar birer kitaba dönüşüyor. O naif sahnelerin her şeye karşın umut veren güçlü bir yanı vardır. Yapıp ettiklerimizin, emeklerimizin kaybolmayacağı ve geleceğe aktarılacağı umudu…
Değişen Dünyanın İnsanları (Fahrenheit 451, 1966)
Yön: François Truffaut
