Guernica (1951) – Alain Resnais

Süre: 13 dk.

Bombalanmış bir kasabayı tasvir eden bir imgenin üzerinde yavaş yavaş Picasso’nun ‘La Famille de Saltimbanques’ adlı 1905 tarihli tablosunun karakterleri belirmeye başlar, Paul Éluard’ın ‘Guernica’nın Zaferi’ adlı şiiri María Casares ve Jacques Pruvost tarafından seslendirilir. Picasso’nun Kübizm öncesi döneminden çeşitli resimlerinden melankolik figürler ekrana gelir, Dadaist kolajları andıran gazete kupürü parçaları ile 1937’den manşetler faşizmin yükselişini haber verir, Henry Ferrand’ın agresif ses efektleri Guy Bernard’ın yer yer atonal bir hâl alan, sürekli değişen müziğiyle buluşur… Picasso’nun filme adını da veren ünlü tablosu perdeye yansıyana kadar yedi dakika geçmiştir!

Alain Resnais’nin Robert Hessens’le birlikte çektiği Guernica, Picasso’nun tablosunun sinemaya aktarılmış bir versiyonu değildir. Sinema yüzeyinde ve montajında birçok şeyin keşfidir. Öncelikle, sanatçılar ve güzel sanatlarla ilgili belgesellerde biyografik anlatıma bağlı kalınmak zorunda olunmadığının keşfidir. Daha önce Van Gogh ve Paul Gauguin’le ilgili filmlerinde sanatçıların yazıları ve yaşam hikâyelerine tabi bir sesli anlatım sergileyen Resnais, bu filmde Guernica katliamına dair bilgi veren bir girişin ardından tümüyle, Picasso ile İspanya’da dost olmuş Paul Éluard’ın şiirine teslim etmiştir ses kuşağını. Film, sanatçının eserlerine dair belli bir tematik izlek takip etmez. Bunun yerine Picasso’nun farklı dönemlerinden eserlerin kesik kesik parçalarının çekim ölçeğini ve ışıklandırmalarını sürekli değiştirerek, araya siyahlar atarak, üzerlerinde pan yaparak, ani zumlara başvurarak bir araya getirme yoluna gider Guernica’daki katliamın dehşetini. Bu bakımdan, sanat eserlerinin bütünlüğünü bozmamaya yönelik estetik kodun reddi olmakla birlikte, “yüksek sanat”ın resim ve heykellerini gazete kupürleriyle buluşturması açısından, toplumsal hayatta şiiri arayan fütürist ve kontrüktivist geleneklerin de izlerini taşır; bir yandan da Resnais’nin çizgi romanlara duyduğu ilgiyi ortaya koyar.

Kısacası Guernica Resnais’nin tüm sanat hayatı boyunca sürdüreceği, farklı sanat dallarından isimlerle işbirliği yapma ve sinemayı bu sanat dallarının buluştuğu bir tuval olarak algılama politikasının kendini belirgin kıldığı filmidir. Esasında on üç dakikalık bu kısacık filmde Resnais’nin bütün dünyası vardır: Nazi toplama kamplarına bakan Gece ve Sis’ten (Nuit et Brouillard, 1956) atom bombasının yıkımına bakan Hiroşima Sevgilim’e (Hiroshima Mon Amour, 1959), Franco İspanya’sına baktığı Savaş Bitti’den (La Guerre est Finie, 1966) teatral formda denemeler yaptığı son dönem filmlerine kadar, katliam ve zaferlere, acı ve sevinçlere hep farklı sanatları bir araya getirerek, işbirlikleri kurarak yaklaşır Resnais.

<<<

>>>