Ian Holm’a Veda

Yüzüklerin Efendisi’nin Bilbo Baggins’i, Yaratık’ın android Ash’i, Ateş Arabaları’nın Sam Mussabini’si Ian Holm, 19 Haziran’da hayatını kaybetti. Usta oyuncu 88 yaşındaydı.

Tuna Yüksel

12 Eylül 1931 tarihinde İngiltere’de dünyaya gelen Ian Holm, henüz yedi yaşındayken Sefiller (Les Miserables, 1935) filmini izleyerek oyuncu olmaya karar verdi. O günleri yıllar sonra cennet olarak tanımlayan Holm, psikiyatrist babasının ve akıl hastanesinde hemşirelik yapan annesinin de büyük desteğiyle Londra’da Royal Academy of Dramatic Arts’ta oyunculuk eğitimi aldı. Mezun olduktan sonra tiyatro sahnelerinde kendisine önemli bir yer edinmeyi başararak Royal Shakespeare Company’de yıldızlaşan Ian Holm, 1967’de ‘The Homecoming’ adlı oyundaki Lenny rolüyle En İyi Erkek Oyuncu dalında Tony Ödülü kazandı. 60’lı yılların ortası itibariyle TV yapımlarında yer almaya başlayan İngiliz oyuncu, Shakespeare oyunlarından uyarlanan BBC yapımı ‘The Wars of the Roses’ serisinde III. Richard’ı canlandırdı. Bu dönemde sinemaya da geçiş yapan Ian Holm, Oh! What a Lovely War (1969), Nicholas and Alexandra (1971), Mary, Queen of Scots (1971) ve Young Winston (1972) gibi filmlerde küçük roller üstlendi.

Ian Holm, Ateş Arabaları‘yla En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Oscar adayı olmuştu

1976 yılında ‘The Iceman Cometh’ oyunu sırasında, yıllar sonra “bir tür arıza” olarak nitelendireceği ve “hafızamdan asla silinmeyecek bir yara izi” olarak bahsedeceği bir olay yaşadı. Sahne korkusuyla bir kriz geçiren Holm, bu travmanın ardından tiyatrodan uzaklaşarak odağını sinema ve TV yapımlarına çevirdi. 1979 yılında Ridley Scott başyapıtı Yaratık’ta (Alien, 1979) sinema kariyerindeki ilk büyük rolünü üstlendi. Android Ash’i canlandıran başarılı oyuncu, bu filmdeki performansıyla dünya çapında tanınırlık elde ettikten hemen sonra 1981 yılında Hugh Hudson’ın yönettiği Ateş Arabaları (Chariots of Fire, 1981) filminde rol aldı. Canlandırdığı Sam Mussabini karakteriyle Oscar adaylığı elde eden Ian Holm, aynı zamanda Cannes Film Festivali’nden özel bir ödül kazandı ve ülkesinde de En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında BAFTA ödülüne layık görüldü. 80’li yıllar boyunca perdede önemli performanslara imza atmaya devam eden Ian Holm, bu dönemde Terry Gilliam’ın Zaman Haydutları (Time Bandits, 1981), Hugh Hudson’ın Greystoke: The Legend of Tarzan, Lord of the Apes’i (1984), yine Gilliam’ın Brazil’i (1985) ve Gavin Millar’ın Dreamchild’ında (1985) rol aldı. 1988 yılındaysa Woody Allen’ın Başka Bir Kadın’ında (Another Woman, 1988) oynadı.

Kariyerinin büyük bölümünde karakter oyuncusu olarak dikkat çeken Ian Holm, 1989 yılında Sör unvanına layık görülürken, 1990’da bir başka Shakespeare uyarlaması olan Hamlet’te rol aldı. Bu filmin ardından Steven Soderbergh imzalı Kafka’da (1991), David Cronenberg klasiği Çıplak Şölen’de (Naked Lunch, 1991), Mary Shelley’den Frankenstein’da (Frankestein, 1994) boy gösterdi. İngiliz oyuncu 1997’deyse yıla damga vuran iki yapımda yer aldı: Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nün sahibi olan Atom Egoyan imzalı Başka Bir Dünya’nın (The Sweet Hereafter, 1997) başrolünde izlediğimiz Sör Ian Holm, aynı yıl dünya çapında büyük bir hasılata imza atan Luc Besson filmi Beşinci Element’te (The Fifth Element) rahip Vito Cornelius’u canlandırdı. Bu dönemde tiyatroya da geri dönme kararı alan başarılı oyuncu, ‘Kral Lear’ oyununda başrolü üstlendi. Bu oyunla birlikte National Theatre ekibiyle Türkiye’ye gelen ve İstanbul’da da unutulmaz bir performansa imza atan Sör Holm, yirmi yıllık bir aranın ardından tiyatroya geri döndüğü bu rolle önemli ödüllerin sahibi oldu.

2001 yılına geldiğimizde The Emperor’s New Clothes filminde Holm, Zaman Haydutları’ndan yirmi yıl sonra bir kez daha Napoleon Bonaparte’ı canlandırdı. Aynı yıl başrolünde Johnny Depp’in yer aldığı Cehennemden Gelen’de (From Hell, 2001) fizikçi William Gull’ı canlandıran Ian Holm, kariyerinin en unutulmaz rolünü ise aynı yıl vizyona giren başka bir filmde üstlendi. BBC’nin 1980’lerdeki radyo tiyatrosunda Frodo karakterini seslendirmiş olan Ian Holm, 2001’de başlayan Yüzüklerin Efendisi (The Lord of The Rings) serisinde canlandırdığı Bilbo Baggins karakteriyle çok daha geniş kitlelere ulaştı, genç kuşaklarca tanındı. Adıyla özdeşleşen bu rolün ardından Eve Dönüş (Garden State, 2004), Yarından Sonra (The Day After Tomorrow, 2004), Savaş Tanrısı (Lord of War, 2005) ve Göklerin Hâkimi (The Aviator, 2005) gibi çeşitli filmlerde yer aldı. Ian Holm, The Hobbit serisi için bir kez daha kamera karşısına geçti ve müthiş kariyerini, yeniden Bilbo Baggins’i canlandırarak tamamladı.

19 Haziran günü, 88 yaşındayken Parkinson hastalığı nedeniyle yaşamını yitiren İngiliz oyuncu geçtiğimiz günlerde Yüzüklerin Efendisi kadrosunun karantina günleri sebebiyle internet üzerinden bir araya geldiği görüntülü konuşma etkinliğine katılamamıştı. Bu konuda açıklama yapan Sör Ian Holm, “sizi şahsen göremediğim için çok üzgünüm, hepinizi çok özledim. Umarım maceralarınızın sizi birçok yere götürmüştür. Ben hobbit evimde, yani holm’da karantina altındayım” demişti. Filmleriyle farklı kuşaklardan izleyicilerin kahramanı olmayı başaran Ian Holm, ardında unutulmayacak rollerle birlikte, o rollerin altından başarıyla kalktığı efsanevi performanslar bıraktı. Usta aktör, oyunculukla ilgili şunları söylemişti: “Ben her zaman minimalist bir insan oldum. Humphrey Bogart bir zamanlar ‘kafanızdan doğru düşünceleri geçirebilirseniz kamera bunları yakalayacaktır’ demişti. Yüzdeki en önemli şey gözlerdir. Ve eğer gözleri konuşturmayı başarırsanız, yolu yarılamışsınızdır.”