Bergman Adası: Sınırsızlık Alanında
Ingmar Bergman’ın uzun yıllar boyunca evi bildiği Fårö Adası’nı ziyaret eden sinemacı bir çiftin öyküsünü anlatan Mia Hansen-Løve imzalı Bergman Adası, farklı hikâyeleri buluşturan sınır tanımaz anlatısıyla tam bir sinefil filmi.
Bu yazı, ilk olarak ‘Altyazı’nın 2021 Yıllığı’nda yayımlanmıştır.
Bergman Adası (Bergman Island, 2021), adından dokusuna, kullandığı mekânlardan karakterlerine, öyküsüne kadar her şeyiyle tam bir sinefil filmi şüphesiz ki. Senaryolarındaki incelikle, karakterlerine derinlikli yaklaşımıyla ve sade, sahici anlatım diliyle kariyeri boyunca kendine has bir üslup inşa eden Mia Hansen-Løve’ün yeni filmi, yönetmen bir çiftin bir sinefil mabedine yolculuğuyla başlıyor. Ingmar Bergman’ın hayatının önemli bir kısmını geçirdiği Fårö Adası’nda, usta yönetmenin bugünlerde turizme açılan yaşam alanına konuk olan Chris ve Tony Sanders’ın yaşadıkları yaratıcılık krizlerini izlerken, bir yandan da aralarındaki mesafenin giderek açılmasına şahit oluyoruz.
Burada geçirdikleri süre boyunca elbette Bergman’ın hayaleti her yerde geziniyor; usta yönetmenin ikonik filmleri sohbetlere, günlük yaşama sızıyor. Ama Hansen Løve, bu büyük ismin altında ezilip Bergman’ın yapıtını taklit etme tuzağına düşmüyor. Hatta ünlü yönetmeni konulaştırdıkça, Bergman külliyatı biraz yapay, biraz anıtsal bir etki bırakmaya başlıyor. Bir filmde kullanılan ve artık yerinde olmayan bir duvarı görmek için harap oluşlarını, ya da ‘Bergman Safari’sine çıkışlarını izlerken, onlar birer ‘sinema turistine’, Bergman da turistik bir malzemeye dönüşüyor gözümüzde. Ancak Bergman Adası sinefilliğini bu yapaylığı yeniden üretmek için değil, hikâyesini katmanlandırmak için kullanıyor esasında.
Bu katmanlardan biri de, Vicky Krieps’in oldukça etkileyici bir performansla hayat verdiği Chris Sanders karakterinin bir noktada yaşadığı yaratıcı tıkanmayı çözmeye soyunmasıyla ve Bergman Adası’nın da o noktada kendisini Chris’in filminin alanına teslim etmesiyle ortaya çıkıyor. Böylece kurmaca içinde kurmaca, hikâye içinde hikâye başlıyor ve seyirci de yaratıcı üretim sürecine dâhil ediliyor. Hansen-Løve, anlatıcı-dinleyici, kurmaca-gerçeklik, oyuncu-karakter gibi ayrımları silerek sınırları ihlal ediyor. Bu sınırsızlık alanında doğan beklenmedik temaslar, farklı hikâyelerin birbiriyle konuştuğu tekinsiz diyaloglar, Bergman Adası’na yakalanması güç bir derinlik, yalın bir zarafet veriyor.
Bir Mekân: Fårö Adası
Yirminci yüzyıl sinema tarihinin en büyük isimlerinden İsveçli yönetmen Ingmar Bergman’ın 1960’lı yılların başında taşındığı ve sekiz yıllık bir ayrılık dışında büyük ölçüde ömrünü geçirdiği Fårö Adası, Bergman Adası’na hem adını veriyor, hem de öykünün çıkış noktası ve filmin çekim mekânı oluyor. Bergman filmlerinden etkilenmiş iki yönetmenin bu adaya yolculuğunu anlatan film bir yandan karakterlere yaratıcılık krizlerini çözmede ilham olurken diğer yandan kadim bir sinema hissini filmin ruhuna katıyor. Film üretmenin, hikâye anlatmanın özüne dair bir tefekkür alanı açıyor. Öte yandan, filmin içindeki gerçeklik kırılıp hikâye yeni bir boyuta atladığında anlatıyı işler kılan da yine mekânın kendisi oluyor. Farklı zamanları, farklı gerçeklikleri, farklı hikâyeleri birbiriyle konuşturan Fårö Adası, Bergman Adası’nın esas ana karakteri belki de.
Bergman Adası, 11 Şubat’tan itibaren Başka Sinema salonlarında gösterimde.
‘Altyazı’nın 2021 Yıllığı’nı matbu olarak satın almak için tıklayın.
