Bir An: Taraf Tutmak

István Szabó’nun Taraf Tutmak’ı usta yönetmenin de bir dönem sanatçı olarak içinde bulunduğu zorlu bir ikilemi ele alıyor: Bir sanatçı ırkçı, ayrımcı, otoriter bir yönetim altında sanatını ne denli özgürce icra edebilir? Sanatını dikta rejiminin çıkarına kullandırtmalı mıdır? Eğer kullandırtırsa, bu rejimin günahlarının ne kadarına ortak olur?

Szabó’nun filmi ünlü Alman orkestra şefi Wilhelm Furtwängler’ın İkinci Dünya Savaşı sonrası sorgulanması sürecini anlatır. Bir tarafta onu sorgularken kinini ve cehaletini gizleyemeyen Amerikalı Binbaşı Steve Arnold (Harvey Keitel), diğer tarafta sanatını pek de masum bir biçimde olmayacak şekilde Hitler’in emrine adamış Wilhelm Furtwängler (Stellan Skarsgård)… Ünlü orkestra şefi suçlu muydu, masum mu? Nazilerin yaptıklarını görmezden mi gelmişti?

Usta yönetmen baştan sona öyküyü taraf tutmadan anlatır ve bir bakıma öyle de noktalar; ta ki finalde kuyruk jeneriği gelmeden evvel bir arşiv görüntüsüne yer verene kadar. Bu görüntüde bir konser sonrası Furtwängler izleyiciyi selamlar ve ardından Goebbels yerinden kalkıp şefi tebrik etmeye gider. Tokalaşma sonrası yüzlerce gözün önünde Furtwängler sol elindeki mendili tokalaştığı eline götürür; çaktırmadan elini siler. Yavaşlatılmış bir çekimle ve daha da görüntüye yakınlaşarak Szabó o ânı iki kez daha yineler. Furtwängler, Goebbels’den tiksindiği için mi elini silmiştir? Yoksa bir şef için hayli yorucu olan bir orkestrayı yönetmek kaçınılmaz şekilde avuçlarındaki teri silmesini mi gerektirmiştir? Szabó belli ki ilkine ikna olmuş. Film boyunca sakladığı tarafını sanki bu son arşiv görüntüsüyle belli etmiş. Burçin S. Yalçın

Taraf Tutmak (Taking Sides, 2001)
Yön: István Szabó