Şu An Okunan
Bacurau: Eklektik ve Dışavurumcu

Bacurau: Eklektik ve Dışavurumcu

Kleber Mendonça Filho ve Juliano Dornelles’in Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’ne layık bulunan Bacurau’su eklektik yapısıyla dikkat çeken, türler arasında dolaşan melez bir yapım.

Brezilyalı yönetmen Kleber Mendonça Filho’nun bir önceki filmi Aquarius’un (2016) yapım tasarımcısı Juliano Dornelles ile beraber çektiği Bacurau (2019), Brezilya’nın kuzeydoğusunda, Sertão bölgesinde yer alan aynı adlı anaerkil (ve kurmaca) bir köyün hikâyesini anlatıyor. Komşu Sesler (O Som ao Redor, 2012) ve Aquarius gibi kent kültürüne güncel politik meseleler bağlamında yaklaşan, dramatik yapısı güçlü, sinema dili olgun filmlere imza atan Mendonça Filho’nun yeni filmi, yönetmenin önceki işlerinden epey farklı. Hem biçim hem de içerik olarak eklektik bir yapı gözeten, türler arasında dolaşan, melez bir film Bacurau. Oyuncu kadrosunda Udo Kier ve Sonia Braga gibi isimlere yer veren film, dünya prömiyerini yaptığı Cannes Film Festivali’nden Jüri Özel Ödülü’yle dönmüştü.

Yıldızların arasından dünyaya doğru büyük bir zoom-in’le başlayan Bacurau, ulaştığı köyü “dünyada bir yer” olarak imliyor ve kendine has kültürüyle tanınan Sertão bölgesinde yer alan içine kapalı Bacurau köyündeki yaşama odaklanıyor. Herhangi bir ana karakteri takip etmeksizin antropolojik bir çerçeve kuran film, köy yaşamını tasvir ederken “dış tehdit” bağlamında açtığı politik sayfayla birlikte hızla bir anti-western’e dönüşüyor. Başından itibaren kullanılan western unsurları (terk edilmiş gibi duran bir köye varan karakter, tabutlar, çöl atmosferi, haydutlar, köprüler, yüze kapatılan pencereler) anlatı açısından merkezileştikçe “günümüzden birkaç yıl sonrası”nda geçen filmin bilimkurgu unsurları da görünür olmaya başlıyor ve tür konvansiyonlarını kullanmaya gayretli, melez bir film hâline geliyor Bacurau. Öte yandan sinema tarihine (Kurosawa westernlerine, bazı Cinema Novo klasiklerine, hattâ Jodorowsky’nin El Topo’suna ve acid westernlere) ve Brezilya yerel halkları tarihine sıklıkla gönderme yapan, başı epey kalabalık bir film izliyoruz.

Herhangi bir ana karakteri takip etmeksizin, çok karakterli ve çok hikâyeli bir yapı kuran Bacurau’nun içerik bakımından öz-yıkımcı denebilecek bir yapısı var. Başlattığı hikâye yapısını sürekli terk eden, yeniden kuran, başka bir aksa atlayan bir içeriği takip ediyoruz. Buna paralel olarak film biçimsel olarak da bir o kadar eklektik ve dışavurumcu. Mendonça Filho’nun önceki filmlerinden aşina olduğumuz bol zoom ve kamera hareketi kullanımına epey biçimci bir kurgu anlayışı eşlik ediyor. Bu bakımdan yönetmenin en biçimci işi olarak görmek mümkün Bacurau’yu.

Öte yandan Mendonça Filho ve Dornelles’in bütün bu çok parçalı yapının unsurlarını uyumlu bir bütün hâline getirmekten uzak olduklarını söylemek gerek. Bu öz-yıkımcı ve dışavurumcu unsurlar birbirini desteklemiyor, tek bir yapı olarak ayakta durmalarına imkân tanıyacak bir ilişki de kurmuyorlar. Aksine, birbirlerini reddettikleri bile söylenebilir. Yönetmenlerin dramatik olarak tertipli ve sarih bir yapı kurma gibi bir dertleri olmadığı kesin, ancak bu tutum filmi bir kargaşa olmaktan alıkoyacak bağlamları seyirciye aktarabiliyor mu, tartışmalı. Özellikle western konvansiyonları kullanılarak desteklenen düşman “kötü beyaz Amerikalılar” (Ya da ABD emperyalizmi mi demeli?) tasvirinin meseleyi karikatürleştirme biçimi, politik olarak yeni bir bakış açısı sunmadığı gibi filmin kendi anlatı yapısına dair bir dayanak noktası oluşturmaktan da uzak, hattâ tahammül edilmesi zor bir kolaycılık içeriyor.

Western sınırlarının ötesinde grafik şiddet içeren psikedelik bir hesaplaşma/intikam sekansıyla biten film, kanlı Brezilya tarihini aynalayan alegorik bir mesajla son buluyor. Bacurau’yu Brezilya’nın güncel siyasetinden ve yeni iktidara gelen aşırı sağcı Jair Bolsonaro’dan bağımsız düşünmek de mümkün değil elbette. Kleber Mendonça Filho’nun politik öfkesi yerli yerinde duruyor dolayısıyla ama filmin yarattığı kargaşadan tüm bu öfkeyi aktarmaya muktedir bir politik/dramatik değer süzebildiğini söylemek oldukça zor.

© 2013-2022 Altyazı Aylık Sinema Dergisi / Altyazi.net'in içeriği dergi yönetiminden ve yazarlardan izin alınmaksızın kullanılamaz.