Cannes’da Koreli usta Bong Joon-ho’nun yeni filmi Gisaengchung yarışmanın favorileri arasına girerken, çifte Altın Palmiyeli Dardenne Kardeşler’in köktendinciliğe odaklandığı Le Jeune Ahmed de izleyici karşısına çıktı.
Ahmet Gürata
Jean Genet’nin ünlü oyunu ‘Hizmetçiler’i, ‘Scapin’in Dolapları’ türünden bir yanlışlıklar komedisi tarzında yazdığını düşünün… Bong Joon-ho’nun yeni filmini böyle tarif etmek yanlış olmaz sanırım. Gisaengchung (Aslaklar), tıpkı Almodóvar’ın Dolor y Gloria’sı gibi, sevdiğimiz usta bir yönetmenin eski formuna ziyadesiyle döndüğünü müjdeliyor. Bong’un basın gösteriminde yoğun alkışlarla karşılanan filmi, gerek mekân gerek statü anlamında, biri yukarıda diğeriyse aşağıda iki ailenin (filmin sonlarında bir üçüncüsüyle de tanışacağız) hikâyesi. Park ailesi maddi olarak her türlü refaha sahipken, yönetmenin gediklisi Song Kang-ho’nun canlandırdığı işsiz Ki-taek’in ailesi geçimini ancak ufak tefek işlerle karşılayabiliyor. İki ailenin karşılaşmasına Ki-taek’in genç oğluyla kızının hazırladıkları bir dizi sahtekârlık yol açıyor. Bu sahtekârlıkları İngilizcedeki conman ya da con-artist sözcükleriyle tanımlamak daha doğru. ‘Güvenilir kişi’nin (confidence man) kısaltması olan conman, güvenini kazandığı bir kişi ya da grubu dolandıran insnalar için kullanılıyor. Türkçedeki ‘hileci’ ya da ‘düzenbaz’ bu anlamı pek karşılamıyor, zira con-artist sıradan sahtekârlardan farklı özelliklere sahip. Onunla kandırdığı kişi arasında daha çok karşılıklı çıkara dayalı gönüllü bir alışveriş söz konusu. Bu nedenle, Gisaengchung’daki Ki ailesinin eyleminde aynı zamanda toplumun maskesini düşüren başarılı bir performans yatıyor. Her gerçek con-artist gibi onlar da sahte hayatlara birer ayna tutuyor. Bong Joon-ho’nun sınıf meselesine odaklanan kara komedisi, yarışmanın en iyilerinden.
Sinemada sınıf meselesi deyince akla gelen isimlerden biri elbette Dardenne Kardeşler. İkilinin son filmi Le Jeune Ahmed (Genç Ahmed), bu kez meseleye yükselen köktendincilik ve kör inanç üzerinden bakıyor. Filme adını veren on üç yaşındaki Ahmed, Avrupa’da cihat uğruna savaşma hayalleri kuran binlerce Müslüman gençten biri. Müridi olduğu imamın etkisiyle bir zamanlar çok sevdiği öğretmenine bile cephe almış. Genç Ahmed, birçok yönden Dardenne Kardeşler’in 2011 yapımı Bisikletli Çocuk’unu (Le Gamin au Vélo) çağrıştırıyor. Her iki filmin de odağında, kayıp ebeveynlerinin yerine başka yetişkinleri model alan öfkeli ve sorunlu bir çocuk karakter var. Idir Ben Addi’nin başarıyla canlandırdığı Ahmed, masum ifadesiyle aynı zamanda seyircide şefkat hissi uyandıran bir karakter. Ürkütücü düşünce ve eylemlerine karşı onun “iyileşmesini” içtenlikle arzuluyoruz. Dardenne Kardeşler de, pek çok filmlerinde olduğu gibi, bizleri yine dramatik bir olayla çözülecek bir tür kıssadan hisseye hazırlıyorlar. İkilinin ustalıkla geliştirdiği ve kullandığı bu formül, ne yazık ki köktendincilik gibi yakıcı ve karmaşık bir konuda bir ölçüde yetersiz kalıyor. Zira, bu genç karakterin motivasyonlarını anlayabilmek için daha çok süreye ve olaya ihtiyacımız var gibi görünüyor.
