Şu An Okunan
Bir Louis Malle Belgeseli: Humain, Trop Humain

Bir Louis Malle Belgeseli: Humain, Trop Humain

Zazie Metroda (Zazie dans le Métro, 1959), Ateşle Oyun (Le Feu Follet, 1963), Lacombe, Lucien (1974) ve Elveda Çocuklar (Au Revoir les Enfants, 1987) gibi filmleriyle tanıdığımız usta isim Louis Malle’i doğum gününde, görece az bilinen belgesellerinden biriyle anıyoruz.

Emre Yeksan

Bu yazı Altyazı’nın Gayri Resmî ve Resimli Dünya Sinema Sözlüğü’nde yer alan ‘İnsani, Fazla İnsani’ maddesinden alınmıştır.

Kamera bir otomobil fabrikasındaki üretim bandında, büyük metal plakaların, devasa iş makinelerinin arasında gezinmektedir. Kocaman bir organizma gibi yaşayan ve üreten bu yapının içinde insanlar da vardır. Arkadan ya da yandan gördüğümüz; kollar, kafalar, neredeyse makinelerin aksamlarına denk beden parçaları olarak karşımıza çıkan insanlar. Yüzlerini, ifadelerini yakalayamasak da varlıkları bize hissettirilen işçiler. Neredeyse kurumsal bir tanıtım filmindeki gibi fabrikadaki bir araba asamblajını takip eden kamera, üretilen arabayla birlikte fabrikayı terk edip halka açık bir araba fuarına ulaşır. Kalabalıklar yeni model arabaların etrafına toplanmıştır. Arzulu gözler, satın alma planları, fiyat anlaşmaları, sevgilisini, ailesini ikna etmeye çalışanlar. Louis Malle kamerasını bu aşamada üründen insana çevirir, tüketimin merkezindeki insana. Humain, Trop Humain, Türkçe çevirisiyle ‘İnsani, Fazla İnsani’, Louis Malle’in 1973’te Citroen fabrikasında çektiği bir belgeseldir. Malle’in Ateşle Oyun (Le Feu Follet, 1963), Lacombe, Lucien (1974) ve Elveda Çocuklar (Au Revoir les Enfants, 1987) gibi filmlerine baktığımızda onun sınıfsal bakış açısını hemen kavramak zordur. Belirli kritik toplumsal anları, o ânın içinde yaşanan daha çok kişisel, bireye odaklı anlatılar aracılığıyla aktarmayı tercih etmiştir. Derinlikli bir okuma Malle’in Marksist bakışını bu filmlerde de görebilir ama bunu daha dolaysız ve net ortaya koyduğu alan aslında belgeselleridir; özellikle de araba üretimi ve tüketimini merkezine alan Humain, Trop Humain. Fuarı resmederken, Malle arabalarla ilişki kuran insanları tekrarlardan çekinmeden kaydeder. Yüzler, bakışlar, arzu ve hayal kırıklıkları. Bir süre sonra, insanlara odaklı bu yakın planlar beklenmedik bir anda, ustaca bir kurgu marifetiyle yeniden fabrikaya döner. Fakat bu sefer bizden daha önce sakladığı işçilerin yüzlerine. Üretim bandında gece gündüz çalışan kadınların ve erkeklerin bazen yorgun, bıkkın, bazen keyifli ve güleç yüzlerine. Yine kendini tekrar etmekten çekinmeden, bir yüz, bir yüz, bir yüz daha… Büyük bir canavara benzeyen fabrikanın metal yığınları kadrajın yavaş yavaş dışında kalırken yüzlerine her dakika daha yakından baktığımız işçiler bize başka, daha insani bir dünyanın mümkün olduğunu anlatmaya çalışır gibidir.

© 2013-2022 Altyazı Aylık Sinema Dergisi / Altyazi.net'in içeriği dergi yönetiminden ve yazarlardan izin alınmaksızın kullanılamaz.