Sokaktaki Kamera

Günümüzde sokaklarda telefonlarıyla selfie veya video çekenlere sık rastlıyoruz. Oysa 20. yüzyıl başında, sokakta kameraya rastlamak herkes için hoş bir sürprizdi. Bu sürpriz anlarından biri Amsterdam’ın Dam meydanından günümüze ulaşır. 1900 yılı civarında çekilen bu filmde, bugünkü gibi tramvaylar, bisikletler ve yayalarla kalabalık bir trafiği var meydanın. Ancak filmi esas ilginç kılan, birçok kişinin kameraya doğrudan bakarak âdeta donakalmış gibi durması: ortadaki belediye işçisi, onun sağındaki genç çocuk, karşılarında bir süre duraksayan teyze, arkadaki büyülenmiş çocuklar… Fotoğraf çektirmenin adabına uyarak olabildiğince kıpırtısız durmaya çalışıyorlar ki hayalet gibi değil de net çıkabilsinler. Oysa karşılarındaki, hareketsiz durmayı gerektiren fotoğraf makinesi değil bizzat hareketi yakalamayı hedefleyen bir film kamerası. Bu film, fotoğraftan sinemaya geçişin belgelerinden biri aynı zamanda. Bu kültürel dönüşümün sokaktaki tezahürünü müthiş bir sadelikle özetleyen ve somutlaştıran bir ânı sonsuza dek mumyalıyor âdeta. Durduğu yere çakılanları, meraklı bakışlarla geçip gidenleri, adımlarını duraksatmadan uzaklaşıverenleri bir arada görüyoruz. Fotoğrafın durağanlığı ve sinemanın hareketliliği aynı karede. Elif Rongen-Kaynakçı