Bir Sinema Psikopatının Listesi: Sessiz Sinemanın Unutulan Kadınları
Sinema arşivciliğine yöneldiğimden beri sinema tarihinin unutulmuş alanlarına yoğunlaştım. Bu beni kısa zamanda sessiz sinema döneminde dünya seyircilerini etkisi altına alan fakat bugün tamamen unutulmuş Rosa Porten, Louise Fazenda, Billie Rhodes,Valentina Frascaroli, Maria Orska gibi kadın oyuncularla buluşturdu. Zaman içinde birçok kayıp filmi EYE Film Müzesi koleksiyonunda bulup gösterdik.
Bazı oyuncular vardır; fotoğrafına bakınca merak edersiniz, seyirci bu oyuncunun nesini beğenmiş acaba diye. Ama bir filmini izleme şansınız olursa, o oyuncu hâli tavrıyla, mimiğiyle, enerjisiyle sizi bir anda büyüler. Geçmişteki o seyirci kitlelerine hak verirsiniz; bu oyuncunun büyüsüne kapılmamak mümkün değildir! Örneğin Fransız komedyen Sarah Duhamel; filmlerini dünyanın farklı ülkelerinde her yaştan seyirciye izlettim. Duhamel ekrana geldiği anda seyirci kahkahalarla gülmeye başlıyor. Veya Maria Fromet; küçücük bir çocuk oyuncu olmasına rağmen, yanındaki büyük aktörleri bırakıp onu seyretmeye odaklanmamak imkânsız. Yine aynı şekilde İtalyan divaları, bugünün standartlarına göre güzel sayılmayacak olsalar bile etraflarındaki bütün erkeklerin onlara ölümüne âşık olmasına hak veriyorsunuz. Ve tabii Dolores del Rio… Yüzü göründüğünde âdeta ekran aydınlanıyor.
O dönemde inanılmaz meşhur olan bu kadın oyuncular ne yazık ki filmleri ortadan kaybolunca hızla unutulup gitmişler. Oysa şüphesiz bugün o filmler kolaylıkla izleniyor olsa onlar da Charlie Chaplin veya Greta Garbo gibi ikonlara dönüşecekti. Ancak bu oyuncuların çoğu sesli sinema dönemine yetişemedi veya uyum sağlayamadı. Dolayısıyla da daha 1940’larda (bazıları o dönem hâlâ hayatta olmasına rağmen) sinemanın ortak belleğinden silinip gittiler.
Günümüze birden fazla filmi kalmayan Anna Fougez, Ellen Jensen-Eck, Irmgard von Rottenthal, Cristina Ruspoli gibi gizemli oyuncular var. Ben listemde filmleri biraz daha günümüze ulaşmış isimlere yer verdim. Liste beni en çok etkileyen filmlerden oluşuyor ama siz yine de bu isimlerin rol aldığı herhangi bir filmi görme fırsatı elinize geçerse kaçırmayın.
Sessiz Sinemanın Unutulan Kadınları
ELİF RONGEN-KAYNAKÇI
1. Sarah Duhamel
Le Désespoir de Pétronille (1914)
YÖN: ROMÉO BOSETTI, GEORGES RÉMOND
2. Vera Yureneva
Zhenshchina Zavtrashnevo Dnya (A Woman of Tomorrow, 1914)
YÖN: PYOTR CHARDYNIN
3. Mabel Normand
The Floor Below (1918)
YÖN: CLARENCE G. BADGER
4. Francesca Bertini
Sangue Blue (1914)
YÖN: NINO OXILIA
5. Suzanne Grandais
Le Mystère des Roches de Kador (1912)
YÖN: LÉONCE PERRET
6. Olive Thomas
Out Yonder (1919)
YÖN: RALPH INCE
7. Constance Talmadge
East is West (1922)
YÖN: SIDNEY A. FRANKLIN
8. Maria Fromet
Le Coeur et les Yeux (1911)
YÖN: EMILE CHAUTARD
9. Dolores del Rio
Ramona (1982)
YÖN: EDWIN CAREWE