Sinematek’in Ekim-Ocak Programı
24 Ekim – 21 Ocak
Sinematek/Sinema Evi‘nin Ekim-Ocak dönemini kapsayan programları duyuruldu. Sinema tarihine yön veren akım ve ekollere odaklanan seçkileri, bir dizi etkinlik eşliğinde aylık programlarla seyirciyle buluşturan Sinematek, yılın son programında Yeni Dalga akımının ve politik sinemanın en önemli isimlerinden Jean-Luc Godard’ı odağına alıyor. ’60’larda Godard’ adlı seçki Susan Sontag’ın “bilinçli bir sinema imhacısı” olarak tanımladığı Godard’ın 1960-1967 yıllarında peşi sıra çektiği 15 filmden 11’ini bir araya getiriyor. Godard’ın kariyerinin bu dönemi ilk uzun metrajı Serseri Âşıklar‘la (À bout de souffle, 1960) başlıyor. Aktris olma umuduyla eşi ve çocuğunu terk eden Nana’nın hikâyesi üzerinden Paris’in tüketim kültürünü eleştiren Hayatını Yaşamak (Vivre sa vie: Film en douze tableaux, 1962), ilişkileri sarsılmakta olan bir çift odağında aşk, para, sanat gibi kavramlar üstüne düşünen Nefret (Le mépris, 1963), yaşadığı çevreden bunalan genç bir adamın her şeyi geride bırakarak eski âşığıyla birlikte Akdeniz sahillerine uzanan suç dolu macerasını anlatan Çılgın Pierrot (Pierrot le fou, 1965) gibi filmlerin yer aldığı seçkide usta yönetmenin şu filmlerini de izlemek mümkün: Kadın Kadındır (Une femme est une femme, 1961), Küçük Asker (Le petit soldat, 1963), Çete (Bande à part, 1964), Alphaville (Alphaville: Une étrange aventure de Lemmy Caution, 1965), Erkek, Dişi (Masculin féminin, 1966), Çinli Kız (La chinoise, 1967) ve Haftasonu (Week End, 1967).
Godard’ın sinemayla iç içe geçen yaşamının izlerini takip eden Cyril Leuthy imzalı Godard, Yalnız Sinema (Godard, seul le cinéma, 2022) belgeselini de seyirciyle buluşturan program paralelinde bir de sergi düzenleniyor. Usta fotoğrafçı Georges Pierre’in makinesini Godard’a ve onun eserlerine çevirerek bir döneme de kapı araladığı fotoğraflardan oluşan ve Institut français Türkiye işbirliğiyle hazırlanan ‘Georges Pierre’in Gözünden Godard’ sergisi 9 Aralık’a kadar Institut français İstanbul ve Sinematek’te ziyarete açık.
Erden Kıral Toplu Gösterimi
Sinematek, geçen yıl aramızdan ayrılan Erden Kıral’ı filmleriyle hatırlıyor. 1970’li yıllardan ölümüne dek üretmeye aralıksız devam eden Kıral’ın imzasını taşıyan yedi filmin yer aldığı ‘Erden Kıral Toplu Gösterimi’ programı usta sinemacının, senaryosunu İhsan Yüce’nin kaleme aldığı ilk uzun metraj filmi Kanal (1978) ile başlıyor. Kanal 1979’daki Antalya Altın Portakal Film Festivali’ne seçildi ancak festival programındaki filmlerin bir kısmı Sansür Kurulu’nca yasaklandığı için festivalin o sene sadece kısa metraj yarışması gerçekleştirildi. Akabinde 12 Eylül Darbesi nedeniyle yapılamayan yarışmada ödüller 2011 yılındaki edisyonda dağıtılırken o dönem artık aramızda olmayan Kamran Usluer En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü’nü, Arif Erkin ise En İyi Müzik Ödülü’nü kazandı. Kıral’ın Orhan Kemal’in aynı adlı romanından uyarladığı Bereketli Topraklar Üzerinde (1980), Çukurova’daki mevsimlik işçilerin yaşam mücadelesini anlatıyor. Film 1981 yılında Avrupa’da En İyi Film seçildi. Ne var ki Kıral sıkıyönetim nedeniyle ödülü almaya gidemedi. Maddi imkânsızlıklardan dolayı çekim süreci de sıkıntılı geçen filmin çalınan negatifiyse ancak otuz yıl sonra İsviçre’de bulundu. Seçkideki filmlerden Ayna (1984) ise Anadolu’nun ücra bir köyünde namus gerekçesiyle işlenen bir cinayeti takip ediyor. Osman Şahin’in ‘Beyaz Öküz’ adlı öyküsünden uyarlanan film 1984 Venedik Film Festivali’nde Altın Aslan’a aday gösterildi. Film ayrıca 1985 İstanbul Film Festivali’nden Özel Jüri Ödülü’nü kazandı.
Kıral’ın son dönemde çektiği Vicdan (2008), Yük (2012) ve Gece (2014) filmlerini de seyirciyle buluşturan Sinematek, bu yıl restorasyonunu gerçekleştirdiği Hakkâri’de Bir Mevsim‘in (1983) gösterimlerine de devam ediyor. Her yıl bir filmi yenilemeyi amaçlayan Sinematek, proje kapsamında ilk olarak Berlinale’de Gümüş Ayı ve FIPRESCI ödüllerini alan Hakkâri’de Bir Mevsim‘i restore etti. Yazar Ferit Edgü’nün öğretmen olarak görev yaptığı Hakkâri’nin Pirkanis köyünde yaşadıklarını, gerçekle düşü bir arada kurgulayarak anlattığı ve 1977’de yayımlanan ‘O’ adlı romanından uyarlanan filmin senaryosunu Türk Sinematek Derneği’nin kurucusu, şair Onat Kutlar kaleme aldı. Başroldeki Genco Erkal’a Erkan Yücel, Şerif Sezer, Rana Cabbar, Erol Demiröz, Macit Koper, Zeynep Irgat ve Berrin Koper gibi usta isimlerin eşlik ettiği filmin müziklerini Timur Selçuk icra etti. 1988 SİYAD Ödülleri’nde En İyi Senaryo, En İyi Görüntü Yönetimi ve Özel Ödül (Erkan Yücel) olmak üzere üç ödül kazanan film uzun yıllar yasaklı kaldı.
Il Cinema Ritrovato İstanbul’da
Film restorasyonu alanında dünyanın en önemli merkezlerinden olan Cineteca di Bologna’nın organizasyonuyla düzenlenen Il Cinema Ritrovato film festivali, kendi arşivindeki eserlerin yanı sıra dünyanın dört bir yanındaki arşivlerden derlediği zengin bir seçkiyi de seyirciyle buluşturuyor. Bu yıl 22-30 Haziran’da 38’inci kez gerçekleştirilen festival programından seçilen altı klasik yenilenmiş kopyalarıyla Sinematek’te seyircisiyle buluşacak. Cineteca Di Bologna ve Il Cinema Ritrovato işbirliği ve İstanbul İtalyan Kültür Merkezi’nin katkılarıyla hazırlanan seçkide yer alan filmler şöyle: Michael Powell ve Emeric Pressburger imzalı Black Narcissus (1947), Stanley Kubrick imzalı Korku ve Arzu (Fear and Desire, 1952), Michelangelo Antonioni imzalı Çığlık (Il Grido, 1957), Howard Hawks imzalı Kahramanlar Şehri (Rio Bravo, 1959), Robin Hardy imzalı Gizemli Ada (The Wicker Man, 1973) ve Brian De Palma imzalı Patlama (Blow Out, 1981).
Pierre Loti Filmleri ‘Sessiz Perşembe’de
Sinematek/Sinema Evi’nin sessiz film gösterimlerine ayrılan bölümü ‘Sessiz Perşembe’nin yeni programı ölümünün yüzüncü yılı vesilesiyle Fransız yazar, deniz subayı, gezgin, akrobat ve diplomat Pierre Loti’yi odağına alıyor. Eye Filmmuseum’ın sessiz sinema küratörü Elif Rongen-Kaynakçı danışmanlığında, Kurukahveci Mehmet Efendi’nin katkılarıyla hazırlanan programda temel esin kaynağı Loti’nin 1887’de yayımlanan ‘Madame Chrysanthème’ adlı eseri olan Fritz Lang imzalı Harakiri (1919) ve ilhamını Loti’nin 1886’da basılan ‘Pêcheur d’Islande’ romanından alan Jacques de Baroncelli imzalı İzlanda Balıkçısı (Pêcheur d’Islande, 1924) yer alıyor. Kısaları bir araya getiren ‘Pierre Loti Derlemesi: Pierre Loti’nin Fantastik Evreni’ programında ise Loti’nin hikâyelerinden uyarlanan filmlerin yanı sıra Loti’nin kendi kurmaca yazılarına benzer ortam ve öykülere sahip bazı kısa kurmaca filmler de seyirciyle buluşuyor. 1897’ye tarihlenen Joinville Jimnastik Okulu‘ndan (École De Gymnastique Joinville) 1926 yapımı İstanbul Çeşmeleri‘ne (Les fontaines de Constantinople) uzanan derlemenin toplam süresi 59 dakika. Ayrıca tek kopyası Hollanda Eye Filmmuseum’daki Desmet Koleksiyonu içinde yer alan ve 2017’den beri yenilenmiş kopyasıyla dünyayı dolaşan Mario Roncoroni imzalı Filibus (1915) da program kapsamında gösterilecek. ‘Sessiz Perşembe’ kapsamında yapılacak gösterimler canlı müzik eşliğinde sunulacak.
FilmKoop Buluşmaları
Bağımsız Türkiye sineması için bir alan ve gösterim mecrası yaratma amacıyla işbirliğine giden Sinematek ve FilmKoop, gösterimlerine kaldığı yerden devam ediyor. Son yıllarda Türkiye’de çekilmiş ve yeterli dağıtım olanağı bulamamış filmlerin yer aldığı ‘Bağımsız Türkiye Sineması’ programında gösterimler her pazar günü saat 14:00’te yapılıyor. Gösterimlerin ardından film ekiplerinin katılacağı sohbetler de düzenleniyor.
Film gösterimleri ve etkinliklerin program takvimine Sinematek/Sinema Evi’nin internet sitesinden ulaşmak mümkün.
